Het wie, wat en hoe van scheuren en delen

Verjongen, groeikracht verbeteren, onkruid verwijderen, de border opfrissen en opnieuw indelen: de voordelen van vaste planten scheuren zijn talrijk. En dan hebben we nog niet eens genoemd dat scheuren een boel nieuwe, gratis planten oplevert. Alle reden dus om pollen op te graven en aan de slag te gaan.

Welke planten kun je scheuren en delen?

Het gros van de vaste planten in de border is geschikt om te delen. Bodembedekkers of polvormende vaste planten groeien vanuit de kern steeds verder uit. Deel ze op in stukjes en ieder deel vormt weer een mooie plant. Planten met een verhoute basis, zoals lavendel, kun je niet scheuren. Eigenlijk zijn dit kleine struiken en die kunnen niet door delen vermeerderd worden.
 

Wat is scheuren?

Scheuren is een manier om oudere, vaste planten te verjongen en te vermeerderen. De plant wordt opgegraven uit de border en in kleinere stukken opgedeeld. Het oudste deel van de plant, het hart, wordt weggegooid omdat dit geen groeikracht meer heeft. Na het scheuren worden de kleinere stukken weer teruggezet in de border.
 

Waarom scheuren en delen?

Een vaste plant die het naar zijn zin heeft in de border, breidt zich ieder jaar een beetje uit. Met als gevolg een steeds vollere, rijkere pol. Tot de kern uitgeput raakt en niet meer groeit. Aan de randen groeit de plant dan nog wel wat, maar de pol raakt zijn vorm kwijt en de echte groei is er uit. De uitgeputte kern mag op de composthoop, de rest van de pol wordt verdeeld in ‘nieuwe’ plantjes.
 

Wanneer kun je scheuren?

Het is tijd om een plant te scheuren als de groeikracht vermindert. Voor de meeste planten is dit elke paar jaar. Scheur planten van dezelfde soort het liefst allemaal tegelijk: zo houd je overzicht welke planten in de border toe zijn aan een scheurbeurt.

Scheuren kan in het voorjaar en in het najaar. Het voordeel van scheuren in het najaar is dat u de planten makkelijk herkent, omdat de bovengrondse delen niet afgevroren of nog maar net weer aan het groeien zijn. Planten die in het vroege voorjaar bloeien, deelt u sowieso in het najaar. De plant heeft voor de winter nog tijd om nieuwe wortels te maken en heeft zo al een voorsprong.
 

Hoe doe je dat?

Graaf de pol die je wilt delen ruim uit, om zo min mogelijk wortels te beschadigen. Schud de kluit goed uit. Planten met losse wortels zijn vaak met de hand te delen. Grote planten met losse wortels zoals geranium kun je delen door twee spitvorken rug aan rug in de kluit te zetten en de delen zo uit elkaar te wrikken. Bij sommige planten, zoals lelies, gebruik je een bot mes om de kluit te delen. Zo volg je de wortels in plaats van ze door te snijden. Planten met verhoute wortels, zoals vrouwenmantel, deel je met een scherpe spade.

Scheur de plant in min of meer gelijke delen. Het hart mag op de composthoop. De andere delen maak je vrij van onkruid en dode wortels. Knip beschadigde en lange wortels af. Verwijder tot slot een deel van de stengels en het blad. Uit één vaste plant zul je zo vijf tot 25 nieuwe planten kunnen halen.
 

En daarna?

Geef de planten weer een plekje in de border. Graaf voor elke nieuwe plant een mooi ruim plantgat. Vul dit met humusrijke aarde. Bemest de planten nu niet: je wilt ze vlak voor de winter niet stimuleren om veel nieuwe scheuten aan te maken. De plant moet zich nu concentreren op wortels. Geef de eerste weken wel extra water. In het voorjaar kun je de planten bemesten.