Zelf maken: ambachtelijke trap

Onmisbaar op een erf: een stevige trap, Landleven timmerman Nick van Zutphen doet je in dit filmpje voor hoe je de poten met de treden maakt. Hier vind je de werkbeschrijving. Daarnaast laat hij zien hoe je jouw zelfgemaakte trap met enkele handigheidjes een verweerde uitstraling geeft. 

Dit heb je nodig:

• 2 x balk vuren, geschaafd, 44 x 69 mm x 210 cm
• 4 x balk vuren, geschaafd, 22 x 75 mm x 210 cm
• 1 x lat vuren, geschaafd, 22 x 99 mm x 210 cm
• 36 x schroef universeel, verzinkkop 5,0 x 60 mm
• 8 x schroef universeel, verzinkkop 3,0 x 40 mm
• Houtlijm
• 2 x scharnier gegalvaniseerd 50 x 50 mm
• 2 x stevig touw 1 m
• 1 x beits transparant grijs
• 1 x beits transparant noten
• Decoupeerzaag
• Accuboor
• Bovenfrees met geleiderail
• Gradenhoek
• Hout boor Ã˜ 6 mm
• Beitel
• Boor (zelfde diameter als het touw)
• Winkelhaak 
• Potlood
• Lijmklemmen
• Rolmaat
• Schuurpapier
• Kwast
• Vijl

Zo ga je te werk:

Poten
Zaag een vuren balkje (44 x 69 mm) van 164 centimeter lang (A). Leg hem op de brede zijde en zet een schuine lijn 75 graden vanuit een van de hoeken. Dit is de onderzijde van de poot. Meet nu vanuit de hoek waar de vorige schuine lijn in begint 23,5 centimeter omhoog en zet daar onder dezelfde hoek een lijn; dit is de bovenzijde van de eerste trede. Schuif 23,5 centimeter omhoog, zet weer een lijn, totdat je zes treden hebt afgetekend. Meet tot slot 21,5 centimeter omhoog en zet daar de laatste lijn; dit is de bovenzijde van de poot.
Teken onder dezelfde hoek een lijn 22 millimeter onder de eerste tredelijn. Herhaal dit voor de overige vijf treden. De 22 millimeter tussenruimte frees je eruit met een bovenfrees, op 10 millimeter diepte. Zaag de boven- en onderzijde langs de schuine lijn af. Herhaal dit voor poot (B), maar let goed op dat je deze gespiegeld maakt. Je gradenhoek zet je dan op 105 graden, zie filmpje.
 
Treden
Zaag zes treden uit een vuren plank, 22 x 75 millimeter en 45 centimeter lang (C). Boor voor elke trede twee gaten voor met een 6 millimeter houtboor, in beide poten (A) en (B). Plaats de zes treden, verlijm ze en schroef ze aan beide poten vast met schroeven van 5,0 x 60 millimeter. Zorg dat ze aan de voorkant iets uitsteken en aan de achterzijde vlak zijn.
 
Bovenkant
Zaag een vuren plank van 22 x 99 millimeter en 51,3 centimeter lang (D). Neem de beitel en maak een lange zijde schuin, onder een hoek van 75 graden. Dit kan eventueel ook met een decoupeerzaag. Verlijm en schroef (D) vast aan (A) en (B) met elk twee schroeven (5,0 x 60 mm). Zorg dat de schuine zijde naar boven is gericht, zodat deze in lijn is met de schuine zijde van (A) en (B). Zaag een vuren plank van 22 x 99 millimeter en 55,9 centimeter lang (E), plaats deze boven op (A), (B) en (D) en zorg dat deze langs de lange zijde gelijk is met (D). Aan de voorkant steekt (E) iets uit over (A) en (B) plus 23 millimeter aan beide zijkanten. Schroef en verlijm (E) aan (A) en (B) met in elk twee schroeven van 5,0 x 60 millimeter.
 
Achterpoten
Zaag een vuren balkje van 22 x 75 millimeter en 154 centimeter lang (F). Zaag deze aan één kopse kant onder een hoek van 75 graden af, dit is de onderkant van de poot. Herhaal dit voor (G). Leg de trap plat neer met de voorzijde naar beneden. Leg (G) en (F) nu op hun plek, met de zijkanten gelijk aan (A) en (B). Zorg dat de schuine zijde naar onderen is en controleer of de richting tegenovergesteld is aan die van (A) en (B), zodat wanneer de trap is uitgeklapt de poten vlak op de grond staan. Bevestig (G) en (F) met twee scharnieren aan (D).
Zaag nu een vuren lat van 22 x 99 millimeter en 51,3 centimeter lang (H), en verlijm en schroef deze aan (G) en (F) met elk twee schroeven (3,0 x 40 mm), met de bovenzijde gelijk aan de vierde trede. Herhaal dit voor (I) met de bovenzijde gelijk aan de tweede trede.
 
Boor in (A), in het midden tussen de tweede en derde trede, een gat waar het touw precies doorheen past (zie tip 2). Herhaal dit voor (B). Boor op dezelfde hoogte een gat in (G), met het hart 16 millimeter vanaf de rand.
 
Tand des tijds
Om je trap een verweerde look te geven kun je met een beitel alle scherpe hoekjes verwijderen. De kunst is om het er enigszins onregelmatig uit te laten zien. Denk goed na over waar slijtageplekken logisch zijn; zo slijt de bovenzijde van de treden meer dan de onderkant. Gebruik een vijl en schuurpapier om alles wat je weg beitelt mooi rond te maken. Je kunt ook voorzichtig met een hamer op de trap slaan, ermee door het grind slepen, hem een paar keer laten omvallen. Wees creatief en denk aan alles wat er in het echt zou kunnen gebeuren.
 
Kleur van gebruikt hout
Al de oneffenheden die je zojuist hebt gecreëerd spelen in je voordeel bij het beitsen. Je doet dit in twee lagen, eerst met een bruinige tint. Deze schilder je met lange streken en een ‘droge’ kwast, dat wil zeggen met steeds maar een heel klein beetje beits. Probeer het eerst op een stukje resthout, dan krijg je de slag zo te pakken. Het gaat er dus om niet egaal te schilderen en je doet geen moeite om de groeven en gaatjes te schilderen. Laat de beits goed drogen en schuur dan met schuurpapier het lichtjes op, breng contrast aan door randjes hier en daar wat meer te schuren, zodat de originele houtkleur iets meer naar boven komt. Schilder er dan, met dezelfde techniek, met de grijze beits overheen. Zorg dat je zeker alle oneffenheden met grijs vult. Je zult zien dat door het grijs het hout donkerder kleurt en een wat vale uitstraling krijgt. Ga er creatief mee om en zie hoe je verbazingwekkend gemakkelijk je nieuwe hout omtovert in iets wat de tand des tijds lijkt te hebben doorstaan.
 
Touw
Neem een dik stuk touw van 1 meter, zet de trap uit met de poten op 104 centimeter uit elkaar, vanaf de buitenkant gemeten. Steek het touw door de gaten in de poten en zet vast met stevige knopen.
 
Nicks tips
Heb je geen freeskop van 22 millimeter? Frees dan met bijvoorbeeld een 12,7 millimeter freeskop en gebruik de fijnafstelling van je geleiderail om de frees een tweede maal 9 millimeter op te schuiven (zie filmpje).
 
Gebruik je een speedboor? Boor dan met een heel klein boortje voor. Boor vervolgens met de speedboor aan de ene zijde een klein stukje voor, boor er dan vanaf de andere zijde helemaal doorheen. Zo krijg je aan beide zijden een strakke rand.
 
Wilt je je nieuwe schroeven en scharnieren er oud uit laten zien? Gooi ze in de kachel, stook een lekker vuur, geniet van de warmte, laat het afkoelen. Wrijf ze ‘schoon’ met een oude doek en klaar. Net echt.

Bouwtekening – klik om te vergroten

De bouwtekening voor de basis van de ambachtelijke trap

Detailtekening van de trap.