Maak een tomatenklimrek

Er is niets wat de tomatenteler die zijn tomaten buiten kweekt kan doen als phytophthora toeslaat in zijn planten. Voorkomen is het devies. Dat doe je door te zorgen dat de tomatenplanten niet nat worden. Teel jouw eigen phytophthora-vrije tomaten, met dit afdak dat vele jaren meegaat én gemakkelijk op te bergen is. Landleven-timmerman Nick van Zutphen laat zien hoe.

Dit heb je nodig:

• 3 x paal hardhout 50 x 50 mm x 200 cm
• 1 x lat hardhout 18 x 95 mm x 305 cm
• 1 x underlayment multiplex 122 x 244 cm x 12 mm
• 1 x beton multiplex 90 x 88 cm x 12 mm
• 9 x slotbout M6 rvs 80 mm
• 3 x slotbout M8 rvs 120 mm
• 2 x plexiglas Acrylplaat transparant 160 cm x 100 cm x 2 mm
• 4 x hoekprofiel aluminium 30 x 30 x 3 mm
• 1 x transparante lijmkit
• 18 x schroeven 4.0 x 40 rvs
• 31 x schroeven 4.0 x 40

En verder:

• accuboor
• cirkelzaag
• decoupeerzaag
• heteluchtpistool met breed opzetstuk
• schuurpapier
• rolmaat
• potlood
• winkelhaak
• gradenhoek
• slijptol of ijzerzaag
• 10 lijmklemmen
• houtlijm bruisend watervast
• ringsleutel 10
• ringsleutel 13
• grondboor
• Ø 22 mm speedboor
• Ø 14 mm speedboor
• Ø 8 mm houtboor
• Ø 7 mm boor

Werktekening 1 tomatenklimrek

Werktekening 2 tomatenklimrek

Zo ga je te werk:

Mal
Je kunt de mal van elk gewenst plaatmateriaal maken; underlayment is een goedkope optie. Zaag langs de lange zijde twee stroken van 9,8 centimeter breed; uit deze stroken zaag je een stuk van 160,5 centimeter (A). Het resterende stuk zaag je in vier stukken van 4,7 x 38,5 centimeter (B). Uit het overige deel van het plaatmateriaal zaag je vijf rechthoeken van 102,4 centimeter en 44,5 centimeter (C-D), zie ook de zaagwijzer op pag. xx. Teken met behulp van een schroef, een touwtje en een potlood een deel van een cirkel op C-D. Neem een stukje rechthoekig resthout van ongeveer 10 centimeter breed en 25 centimeter lang. Over de lengte meet u 22,5 centimeter en over de breedte precies in het midden; hier sla je een spijkertje in. Leg dit stuk hout tegen de lange zijde precies in het midden van C-D. Gebruik een lijmklem om beide netjes op hun plek te houden. Meet nu vanaf de spijker 47 centimeter en markeer dit punt op C-D. Vervolgens knoop je een touwtje om de spijker, zet je een potlood op het gemarkeerde punt, houd je het touwtje strak en knoop je het zo dicht mogelijk bij de punt om het potlood heen. Vervolgens houd je het touwtje strak en teken je een halve maan op C-D. Let op dat het touw een beetje kan uitrekken, zorg dan dat je gedurende het tekenen een gelijkmatige spanning op het touwtje houdt.
 
Met een decoupeerzaag zaag je de halve maan (C) uit; markeer beide delen zodat je weet welke delen bij elkaar horen en leg het bovenste deel (D) even aan de kant. Leg C boven op het volgende stuk C-D, trek het over en zaag het uit. Herhaal dit voor alle stukken C-D.
 
Leg A plat op de werktafel en teken over de lengte in het midden een lijn. Vervolgens zet je C er bovenop, precies tegen de middenlijn met een tussenruimte van 38,9 centimeter. Schroef ze van onderaf vast; de eerste twee zijn lastig omdat je C met de ronde kant naar beneden rechtop moet zien te houden. Je kunt dit bijvoorbeeld met de koffer van uw boormachine en een lijmklem doen. Let op dat C niet splijt als je de schroef erin draait of dat er een puntje uitsteekt waardoor het plexiglas kan beschadigen. Dit is de onderkant van de mal.
 
Neem een lange plank of stuk multiplex van 244 centimeter lang (E). Zet de vijf stukken D rechtop met de ronde inkeping naar beneden en een tussenruimte van 39,9 centimeter. Leg E er bovenop en zet deze met een aantal schroeven vast. Dit is de bovenkant van de mal. E steekt behoorlijk uit, dit is bewust. Je leest verderop in de tekst waarom.
 
Leg het plexiglas nu over de onderkant van de mal heen, verwijder de beschermfolie aan beide zijden, zorg dat het haaks ligt en zet de bovenkant van de mal er overheen. Gebruik iets zwaars om het geheel naar beneden te drukken. Controleer of het plexiglas nog haaks ligt. Waarschijnlijk staat het plexiglas een beetje bol tussen de ribben C-D in. Plaats daarom tussen de ribben op A een stukje multiplex (B) en schroef dit aan A vast. Zorg dat de rand van het plexiglas in een rechte lijn staat.
 
Verhitten
Plexiglas heeft de eigenschap dat het, als je het vormt, vervolgens verhit en in deze vorm laat afkoelen, zijn vorm behoudt. Professionals doen dit vaak in een soort oven. Het plexiglas mag niet te heet worden, want dan verbrandt het, dus een gasbrander is geen optie. Gebruik daarom een elektrische verfbrander met een breed opzetstuk. Verhit het plexiglas door er door, tot tenminste 75 graden. Om deze temperatuur te bereiken beweeg je heel, heel langzaam of werk je in stroken, waarbij je meerdere malen heen en weer gaat. Ga zo de hele plaat af, laat hem goed afkoelen (bij voorkeur een hele nacht) en verwijder de mal. Als het plexiglas niet opveert, is het gelukt. Herhaal voor de tweede plaat.

Teken een halve maan met behulp van een potlood en een touwtje.

Schroef A vast aan C.

Plaats de bovenkant van de mal boven op het plexiglas.

Met een heteluchtpistool of verfbrander maakt u het plexiglas warm.

Hoeklijnen
Zaag tweemaal een aluminium hoeklijn op dezelfde lengte als het plexiglas, in dit voorbeeld 160,5 centimeter (F). Leg het gebogen plexiglas weer over de onderzijde van de mal, plaats de hoeklijn langs de rand van het plexiglas en maak met potlood een markering op het plexiglas vlak langs de hoeklijn. Haal de hoeklijn weg en maak met een schuurpapiertje het deel tot aan de lijn ruw. Let op dat je niet voorbij de lijn schuurt, anders blijf je deze beschadigingen altijd zien. Veeg het stof weg, breng een klein lijntje transparante lijmkit aan en verspreid dit over het geschuurde deel. Klem de hoeklijn er vervolgens bovenop. Zorg dat je de lijmklemmen en de hoeklijn klaar hebt liggen, want de lijmkit droogt snel. Leg een extra lijntje kit langs de rand van de hoeklijn (zie tip 2). Controleer of de hoeklijn recht ligt en gebruik een tiental lijmklemmen om de hoeklijn vast te klemmen. Laat dit zitten totdat de lijmkit is uitgehard. Herhaal voor de andere zijde. Herhaal deze stappen nogmaals, maar gebruik nu hoeklijnen die 5 centimeter korter zijn, zodat er aan één zijde van het plexiglas 5 centimeter zonder hoeklijn is.
 
Constructie
Uit een plaat van betonplex (12 millimeter dik) zaag je drie halve manen, iets hoger dan de vorige die je hebt gemaakt. Zaag drie rechthoeken van 85,4 centimeter breed en 27,7 centimeter hoog. Gebruik weer het stukje resthout met de spijker, haal de spijker eruit, meet vanaf de bovenzijde van het stuk betonplex 47 centimeter naar beneden en plaats daar in het midden de spijker. Met een touwtje en een potlood maak je een cirkel en met een decoupeerzaag zaag je die uit. Herhaal nog tweemaal. In twee van de drie halve manen maak je aan de bovenzijde, precies in het midden, een rechthoekige inkeping van 2 centimeter breed en 9,7 centimeter diep (G). De halve maan zonder inkeping is H.
Zaag twee rechthoeken uit het betonplex van 8 centimeter breed en 12,7 centimeter hoog, met een inkeping van 2 centimeter breed en 9,7 centimeter hoog (I). Leg I boven op de G, uitgelijnd met de inkepingen, en verlijm ze aan elkaar. Gebruik een lijmklem om ze te fixeren tot de lijm is uitgehard.
 
Dwarsbalk
Met een cirkelzaag zaag je een paal van hardhout op een lengte van 85,4 centimeter. Op één uiteinde zaag je deze onder een hoek van 59 graden. Vervolgens meet je langs de zaagsnede vanaf de korte zijde 3 centimeter; maak hier een markering en teken een lijn haaks op de eerdere zaaglijn. Zaag ook deze lijn. Met een centerpunt maak je een markering op de korte zaagsnede, precies in het midden. Haaks op dit vlak boor je met een 7 millimeter-boor door het hout heen. Ten opzichte van het balkje is dit onder een hoek van 31 graden. Vanaf de andere zijde boor je met een 22 millimeter-speedboor een inkeping voor de moer en de ring. Herhaal dit voor de andere zijde. Dit is J.
Leg J op z’n kant en leg G er bovenop, uitgelijnd met de rechte zijde van G; als het goed is steken de hoekjes wat uit. Schroef G aan J met zes hardhout schroeven 4.0 x 40 millimeter (rvs) en zaag de uitstekende punten van G weg met een decoupeerzaag. Herhaal dit met de andere G en H.
 
Paal
Zaag een hardhouten paal van 200 centimeter lang (K), leg G met I er bovenop, precies in het midden, gelijk aan de bovenkant en haaks. Klem de drie stukken tegen elkaar met een lijmklem, boor op 15 centimeter vanaf de bovenkant van K een gat van 7 millimeter door K en G. Doe hier een 6 millimeter slotbout doorheen. Boor een gat van 9 millimeter door K-G  en J precies in het hart van J; doe hier een M8 slotbout doorheen. Zorg dat alles haaks staat en draai de slotbouten aan. Herhaal dit voor de andere paal.
 
Middenpaal
De middenpaal (L) zaagt u ook op een lengte van 200 centimeter, en deze kun je op een vergelijkbare manier met H verbinden door er twee gaten in te boren zoals je eerder deed. Zaag nu met een cirkelzaag een inkeping in L en H, van 2 bij 9,7 centimeter. Leg H naar boven zodat je een mooi vlak hebt voor de cirkelzaag. Zaag de grote lijnen met de cirkelzaag en doe de hoekjes met een decoupeerzaag.

Met een slijptol zaagt u de hoeklijnen op lengte.

Klem de hoeklijn aan het plexiglas met behulp van twee stukken hout.

Verbind K, G en I aan elkaar met een M6 slotbout.

Met een cirkelzaag zaagt u een inkeping in L en H.

Gebruik lijmklemmen om de twee bogen op hun plaats te houden.

Nick zet de verbinding tussen de twee bogen vast met een slotbout.

Gaten boren
Leg de bovenkant van de mal op zijn kop en leg de plexiglasboog met de lange hoeklijnen op zijn kop in de mal. Maak aan beide kanten een markering op het plexiglas ter hoogte van F, op 5 centimeter vanaf het uiteinde. Maak K los van G-H, zet G-H op zijn kop op het plexiglas en zorg dat er tussen G en het uiteinde van F 5 centimeter overblijft, dit is voor K. Het is de bedoeling dat het plexiglas zo nauw mogelijk om G heen sluit. Als je de positie goed hebt kun je met een gewoon potlood door het gat in J een markering op het plexiglas maken. Haal G-J weg, maak met een centerpunt een markering op de plek waar het potloodstipje staat en boor met een 6 millimeter-boor een gat door het plexiglas en F. Herhaal dit voor de tegenoverstaande zijde. Met een M6 slotbout maak je J en F aan elkaar vast. De andere zijde van de boog laat je nog even ongemoeid. Neem nu de andere boog met de kortere hoeklijnen. Aan de kant waar de hoeklijnen helemaal tot de rand komen boor je op dezelfde manier de gaten en plaats je het kopschot.
 
Als je je tot nu toe hebt afgevraagd waarom E zo lang is, dan komt nu de aap uit de mouw. Je kunt de bovenkant van de mal namelijk verlengen door de buitenste stukken D aan het uiteinde van E vast te schroeven. Zo kun je de beide bogen in de mal leggen en de gaten boren waar de twee overlappen. Leg de boog met de volledige hoeklijnen eerst in de mal en de boog met de kortere hoeklijnen er bovenop met een overlap van 5 centimeter, zodat de hoeklijnen tegen elkaar aan komen. Zet H-J nu op het plexiglas en teken de boorgaten af. Let op dat er voldoende ruimte is voor de kop van de slotbout. Haal H-J weg; gebruik een stukje hout en twee lijmklemmen om de twee stukken tegen elkaar te klemmen, zodat je er in één keer doorheen kunt boren.
Zaag een plank van hardhout van 9,5 bij 305 centimeter. In de plank boor je over de lengte acht gaten met een tussenruimte van 38,1 centimeter. Begin 16,5 centimeter vanaf de kopse kant. Maak de gaten met een 14 millimeter-speedboor. Dit is M.
 
Montage
Vooraf is het handig om op elke paal een markering te maken op 120 centimeter vanaf de bovenzijde; dit is het punt dat gelijk moet zijn met de aarde. De optimale oriëntatie voor het tomatenklimrek is langszij gericht op het zuiden. Bepaal waar de overkapping moet komen, boor het eerste gat en plaats de eerste paal K zodat deze 120 centimeter uitsteekt boven de grond en waterpas staat. Stamp de grond om de paal goed aan. De middenpaal L plaats je met een tussenruimte van 156,7 centimeter. De derde paal K plaats je met een tussenruimte van 144,3 centimeter. Zorg dat de drie palen op één lijn staan, waarbij de laatste 2 centimeter lager staat dan de eerste en de middelste er precies tussenin. Dit Is het perfecte afschot om te zorgen dat de hoeklijnen die fungeren als dakgootjes F leeglopen.
 
Monteer H-J op de middenpaal, richting de paal die het verst weg staat. Leg nu de boog met de korte hoeklijnen op de tweede en derde paal en maak G aan K vast met de slotbouten. Schuif L door de opening in H naar G, tot deze tussen de twee buitenste palen past. Plaats nu de tweede boog met de lange hoeklijnen, zet hem vast met slotbouten aan K en zorg dat L in de inkeping valt. Bevestig de twee bogen in het midden met twee slotbouten aan J.
 
Tomaten
Door elk gat in L kun je een stevig touwtje doen; zorg voor wat extra lengte zodat je het touw gedurende het seizoen wat kunt bijstellen. Geef het touw aan de onderkant ook wat extra lengte en begraaf dit in de grond. Half mei kun je tomatenplantjes uitplanten onderaan de touwtjes.