Rondvliegende boomschors
In de volledig authentieke houtzaagmolen De Jager in Woudsend wordt nog precies gewerkt zoals het er eeuwen geleden ook aan toe ging”, vertelt fotograaf Ezra Böhm. “Hier wordt geen toneelstuk gespeeld, er is geen winkeltje aan de molen gebouwd, het is gewoon zagen, zagen, zagen. Met alle kennis, kunde en materialen van weleer.”
“De culturele identiteit die hier nog altijd leeft vind je terug in alles: in de Friese taal die ze met elkaar spreken, de regionale lekkernijen bij de koffie, de Friese vlag in de nok van de molen. Maar vooral in het feit dat deze mannen de molen zo authentiek mogelijk willen behouden en laten werken.”
Boomschors verwijderen
Fotograaf Ezra heeft een fascinatie voor Nederlandse ambachtslieden en brengt hen en hun werk zo mooi mogelijk in beeld. Hier ving hij molenaar Laurens Feenstra terwijl die met een schilijzer de schors van een stam verwijdert voor deze in de molen verzaagd wordt. De stammen worden enkele jaren gewaterd: in het water van zogenoemde houtkolken bewaard om ze te verduurzamen. Met een ketting om de stam kan de winderij van de molen op windkracht de stam de sleephelling op trekken. Tijdens het opslepen wordt de stam ontdaan van zand en slib. De buitenzijde wordt schoongespoeld met water. Met een schilijzer wordt vervolgens de schors met zand, slib, mosselen en soms zelfs spijkers verwijderd. Zo zorgt molenaar Laurens er met de rondvliegende schorsdelen op de foto voor, dat de zagen in zijn molen niet beschadigd worden door het vuil dat er anders in blijft zitten.
Ambacht van de houtzaagmolen
Ezra: “De uitvinding van de houtzaagmolen in 1592 heeft een revolutionaire invloed gehad in de Nederlanden en speelde een cruciale rol in hun wereldwijde dominantie in de zeventiende eeuw. Met behulp van de nieuwe zaagramen, die door een ‘krukas’ werden aangedreven, kon binnen enkele uren en met uiterste precisie een boomstam in planken worden gezaagd. Een molen verving hiermee minstens honderd mankrachten aan arbeid. Hierdoor had Nederland binnen een paar jaar de grootste vloot ter wereld en de macht die daarmee gepaard ging.” Ezra laat zien hoe het ambacht van de houtzaagmolen vierhonderd jaar later nog steeds leeft in Nederland.
Forgotten heroes
In het boek Forgotten Heroes vangt fotograaf Ezra Böhm 17 Nederlandse ambachten in meer dan 150 prachtige foto’s. Het boek is hier te bestellen. € 89,-. ISBN 9789083456645
Dit artikel verscheen in Landleven april 2025.
Fotografie: Ezra Böhm