De verbouwing: klaar voor de volgende 400 jaar in Grou

Zo min mogelijk moderne materialen, geen grote veranderingen in het landschap en de schuur niet veranderen in een ‘paleisachtige’ woonkamer, maar zijn pure, historische karakter laten behouden. Bij hun verbouwing wilden Madelon Oostwoud en Roeland Houtman hun boerderij er weer laten uitzien en laten voelen zoals hij ooit was.

Historische karakter

‘Kathedralen’ noemt men in Friesland de grote kop-hals-rompboerderijen die hier het landschap in de noordelijke provincies domineren. En waar ze hun boerderij zelf bescheiden noemen, valt bij het betreden van de schuur van Madelon en Roeland goed te begrijpen waar die term vandaan komt. De enorme gebintconstructie boven het kolossale schuuroppervlak voelt bijna als een kerkgewelf. “Bij veel verbouwingen van dit soort boerderijen wordt de schuur tot woonruimte omgetoverd en worden er een soort paleisachtige woonkamers in gerealiseerd. Wij wilden de schuur niet aantasten, maar vooral de schuur laten. We zijn gevallen voor het historische karakter van de boerderij en de geschiedenis die met de bouw van deze indrukwekkende gebouwen gepaard gaat. We wilden het pand zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat houden en in zijn kracht terugzetten.”

Renovatie schuurdak

Dat de ruimte een grove werkuitstraling heeft behouden, betekent niet dat er niets hoefde te gebeuren. “De schuur is met vierhonderd jaar het oudste deel van de boerderij”, vertelt Madelon. “Toen we hier startten, was het al 25 jaar geen boerenbedrijf meer, en de schuur was verwaarloosd, maar qua indeling totaal onveranderd. De mestgruppen waren nog open geulen in de betonvloer, de drinkbakken en de leren riemen en kettingen waarmee de koeien vaststonden hingen nog aan de muur. Onze verbouwing begon met het renoveren van het schuurdak. Een groot deel van het dakhout moest worden vernieuwd. In de jaren zeventig zijn er golfplaten op gelegd; onze aannemer heeft die vervangen door nieuwe ‘oude’ dakpannen. Het hele dak is eraf geweest, maar we hebben het dak ongeïsoleerd gelaten. Je kunt de constructie nog steeds helemaal zien en de schuur ziet er zo nog steeds hetzelfde uit als vierhonderd jaar geleden.”

Nieuwe ramen

“De oostkant van het voorhuis, waar nu de voordeur zit, was vroeger een blinde gevel, dus zonder ramen. Aan die kant van de boerderij bevonden zich de bedstedes, je kunt dat aan het kleurverschil in het plafond nog zien. Wij hebben de lelijke ramen uit de jaren zeventig in de oostgevel vervangen en een extra raam in de voorgevel aangebracht. Daarvoor hebben we goed gekeken naar andere boerderijen in de omgeving. Vaak was de raamindeling asymmetrisch. Door de nieuwe ramen in het voorhuis is ons uitzicht nu zo mooi als mogelijk is.”

Relatie binnen en buiten

Roeland en Madelon woonden voordat hun verbouwing begon al negen maanden in het pand. Madelon: “Op die manier hebben we het huis echt leren kennen. De zon zien opkomen en weer ondergaan, met de lichtval die in loop van de maanden verandert, voelen uit welke hoek de wind het vaakst en het hardst waait, dat heeft ons veel inzicht in dit huis gegeven. De relatie tussen binnen en buiten is hier heel sterk. We hebben die periode benut om het huis door en door te leren kennen, het ontwerp daarop aan te passen en intussen alles te regelen met de vergunningen.” Die werkwijze lijkt goed te hebben gewerkt. De keuken en slaapkamer zijn tot in de puntjes afgewerkt en in gebruik. De eetkamer en de woonkamer moeten nog even wachten tot het paar ook daar weet wat de ruimtes nodig hebben.

Moderne gemakken

Bij de verbouwing is de basis zo mooi verbeterd dat de boerderij zo weer vierhonderd jaar mee kan. Het woonhuis is tot in de puntjes geïsoleerd. De dikke muren houden de warmte geweldig vast, en in combinatie met het vele glas in huis hoeft de verwarming via de nieuw geïnstalleerde warmtepomp maar een paar maanden per jaar aan de slag. De oude stalramen zijn opgeknapt en krijgen in het woongedeelte versterking van voorzetramen met HR+++glas. Met een IBA, een individuele behandeling van afvalwater, is het huis onafhankelijk van riolering. Bovendien wordt ons regenwater met een zuiveringsinstallatie van mijnwaterfabriek.nl gezuiverd tot drinkwater. “We hebben geen gasrekening en een verwaarloosbare waterrekening. Voor langdurige droogte zijn we nog wel aangesloten op het waternet. Als we ook de gewenste zonnepanelen en windmolen hebben gerealiseerd zijn we grotendeels autarkisch”, vertelt Roeland.

Benieuwd naar het complete verhaal en alle foto’s van deze verbouwing? Je leest het in Landleven januari.