Houtgestookte kachels en fornuizen

Houtgestookte kachels en fornuizen zijn in ruime mate te krijgen, zowel nieuw als tweedehands. Wat is er allemaal op de markt, waar moet je op letten en wat zijn de voor- en nadelen van de verschillende soorten? Landlevens Arie van Herpen helpt je op weg op basis van zijn eigen jarenlange ervaring met allerlei systemen.

Hedendaagse kachels en fornuizen verschillen uiterlijk vaak weinig van oudere kachels. Het verschil zit hem vooral in verbeteringen aan de verbrandingsruimte (goede naverbranding van de rookgassen) en de betere afdichting. Hierdoor wordt de warmte beter benut en zijn de rookgassen minder vervuilend.

Door het ontbreken van ‘valse trek’ zijn kachels/fornuizen ook beter regelbaar. Betere efficiëntie betekent dat er minder hitte door de schoorsteen verdwijnt; dat gaat ten koste van de ’trek’. Energiezuinige kachels stellen als regel hogere eisen aan het rookkanaal. Deze typen kachels en fornuizen zijn er:

Gietijzer

Voordelen: gietijzer is zeer duurzaam en ook bij hoge temperaturen vormvast. Het kan in de meest gecompliceerde vormen gegoten worden.
Nadelen: gietijzeren kachels horen tot het duurdere segment. Aga, Rayburn en Esse zijn bekende gietijzeren fornuizen. Gietijzer geeft een aangename stralingswarmte. Het materiaal is duur vanwege de arbeidsintensieve techniek.

Plaatstaal

De meeste moderne kachels zijn gemaakt van plaatstaal en voorzien van een vuurbak van gietijzer of van chamotte.
Voordelen: lagere aanschafprijs.
Nadelen: de kwaliteit kan tegenvallen, minder stralingswarmte.
Plaatstalen kachels zijn vanwege het dunnere materiaal doorgaans dubbelwandig. Fornuizen van plaatstaal zijn vaak voorzien van een gietijzeren kookplaat. De warmteafgifte vindt vooral plaats door convectie (thermische luchtcirculatie) en in veel mindere mate door straling. De prijs en kwaliteit van een plaatstalen kachel wordt bepaald door de kwaliteit en dikte van het materiaal en de kwaliteit van het laswerk.

Accumulatiekachels (tegelkachels)

Kachels die zijn opgebouwd uit vuurvaste steen, tegels, leem of speksteen worden algemeen aangeduid als tegelkachels.
Voordelen: geeft een aangename stralingswarmte en is zéér energiezuinig. De warmte wordt opgeslagen en langzaam afgegeven.
Nadelen: wordt ter plaatse opgebouwd en is niet meer verplaatsbaar. Het duurt een tijdje voor je warmte ervaart.
Tegelkachels kunnen in allerlei vormen worden gebouwd, maar het principe is altijd hetzelfde: de kachel wordt maar korte tijd met een fel vuur gestookt in een hoge stookruimte met een laaggeplaatste rookgasafvoer. De steenmassa slaat de warmte op (accumulatie) en geeft deze gelijkmatig af. Een forse tegelkachel centraal in het huis opgebouwd kan zo het hele huis aangenaam warm houden. Tegenwoordig hebben de meeste tegelkachels een stookruimte met een ruit, maar vanwege de korte stookduur geniet je ook maar kort van het vlammenspel. Tegelkachels worden ook gebouwd in combinatie met een oven en/of kookplaat.

Houtvergassers

Dit type kachels wordt vooral voor grotere cv-systemen gebruikt, als regel in combinatie met warmtebuffervaten.
Voordelen: zeer efficiënt en makkelijk te stoken.
Nadelen: vraagt inclusief buffervat en expansievat veel ruimte en er is relatief veel techniek vereist.Het principe van een houtvergasser berust op een omgekeerde verbranding: de kachel heeft boven de verbrandingskamer een grote (zéér goed afgedichte) vulruimte die dient als vergassingsruimte. De rookgassen worden via de verbrandingsruimte afgezogen. Tijdens de opwarmperiode door een ventilator, wanneer alles op temperatuur is volstaat de natuurlijke thermiek. Houtvergassers horen niet in een woonruimte. Niet alleen vanwege het formaat maar ook vanwege het risico op schadelijke gassen.

Het complete verhaal over stoken op hout van Arie van Herpen en zijn ervaringen leest u in Landleven 10 van 2015.