Maak een robuuste overkapping

Creëer een fijne plek in de tuin met een overkapping of prieel. Deze stoere variant maakte Landleven timmerman Nick van Zutphen van dikke balken. Met de tuinset eronder of een heerlijk tuinbed is het de ideale plek voor lange, warme zomeravonden. De werktekening, werkbeschrijving en een filmpje met uitleg vind je hier. Het artikel staat in Landleven juli 2021. 

Werktekening prieel 1

Werktekening prieel 2

Werktekening prieel 3

Dit heb je nodig:

• 4 x douglas balk 15 x 15 x 250 cm
• 4 x douglas balk 16 x 5,6 x 300 cm
• 6 x douglas balk 4,5 x 9,4 x 300 cm
• 25 vloerdelen 20 x 140 mm x 300 cm
• 4 x betonpoer 14 x 14 cm antraciet (plus metalen plaatjes)
• 26 x tellerkopschroeven 8.0 x 140 mm
• 28 x tellerkopschroeven 8.0 x 160 mm
• 6 x tellerkopschroeven 8.0 x 220 mm
• 176 x schroeven 4.0 x 60 mm (rvs)
• 18 x schroeven 3.5 x 40 mm (rvs)
• 3 x easyroofing aluminium dakfolie (zelfklevend)
• 4 x schuifdeurrail 300 cm
• 4 x stoeptegel 30 x 30 cm

En verder:

• accuboor
• houtzaag
• cirkelzaag
• grote lijmklemmen
• schuurpapier
• rolmaat
• potlood
• 8 mm houtboor
• 15 mm boor
• gradenhoek
• metseltouw
• winkelhaak
• waterpas
• watervaste houtlijm

Zo ga je te werk:

Fundering
Bepaal de positie waar je de overkapping wilt hebben en richt het hoogste punt van het dak naar het zuiden. Ga uit van de buitenmaten van het dak en meet vanuit de hoeken de positie van de palen. Graaf het eerste gat (A), de diepte is de lengte van de betonpoer plus de dikte van de tegel minus 10 centimeter. Zit je niet op zandgrond, dan moet je het gat enkele centimeters dieper maken en dit aanvullen met zand. Dat geeft een sterkere fundering en maakt dat je de poeren beter kunt stellen. Zorg dat de poer waterpas staat en dat het beton tien centimeter boven het maaiveld uitsteekt. Vul het gat rond de poer met grond en stamp het telkens stevig aan. Bij het plaatsen van de tweede poer (B) zorg je dat de bovenzijde van de twee poeren ten opzichte van elkaar horizontaal waterpas zijn en dat ze hart op hart 235 centimeter uit elkaar staan.

De fundering haaks plaatsen
Bij het plaatsen van de derde en vierde poer zorg je er wederom voor dat ze horizontaal waterpas zijn met de andere twee. Je kunt u de stelling van Pythagoras (a2+b2=c2) gebruiken om te zorgen dat de vier in een perfect vierkant staan. Hart op hart is de afstand tussen de poeren 235 centimeter; hier kun je een gelijkbenige driehoek van tekenen. Via de stelling van Pythagoras kun je berekenen dat de diagonale afstand tussen A en C en tussen B en D 332,3 centimeter is. Maak een touwtje met een lengte van 235 centimeter met aan weerszijden een lus, leg er één over het draadeinde van poer B. Maak een tweede touwtje van 332,3 centimeter, leg dit om het draadeinde van A, neem het andere touwtje, houd de uiteinden bij elkaar en trek ze beide strak. De plek waar je uitkomt is de precieze locatie van poer C. Herhaal dit voor D en zorg dat de onderlinge afstand tot A en C 235 centimeter is.

Palen
Zaag een balk van 208 centimeter lang, zorg dat de onderzijde haaks is en zaag de bovenzijde onder een hoek van 80 graden af (E). Vanaf het hoogste punt van de schuine zijde meet je 16 centimeter omlaag in de lengte van de balk. Maak hier een markering en teken een schuine lijn onder een hoek van 80 graden, parallel aan de schuine zijde. Draai de balk een kwartslag en teken haaks in het verlengde van de schuine lijn die u zojuist hebt getekend een lijn van 5,6 centimeter lang. Teken haaks een lijn naar de schuine zijde van de balk en herhaal dit voor de achterzijde. Met een houtzaag kun je nu de inkeping eruitzagen waar later I in komt te liggen. Vervolgens ga je de inkeping voor L maken. Dit doe je door de inkeping voor I naar beneden te draaien, vanaf het laagste punt aan de schuine zijde 16 centimeter naar beneden te meten, hier een haakse lijn van 5,6 centimeter breed te maken en haaks hierop de lijn naar de schuine zijde door te trekken. Over de schuine zijde kun je deze lijn vervolgens haaks doortrekken. Zaag ook deze inkeping uit. Tot slot boor je met een 15 milllimeter houtboor aan de onderzijde van E precies in het midden een gat waar het draadeinde van de betonpoer inpast. Herhaal deze stappen voor F, G en H. Let op dat de posities van de inkepingen gespiegeld zijn.

Liggers
Zaag haaks twee douglas balken van 5,6 x 16 x 238,8 centimeter lang (I en K). Stel je cirkelzaag in op 80 graden en zaag over de lengte een schuine zijde. Het is de bedoeling dat deze schuine zijde precies overloopt in de schuine bovenzijde van de staanders E, F, G en H. Zaag nog twee balken met een lengte van 255 centimeter (J en L) en zaag beide uiteinden onder een hoek van 80 graden. De schuine zijden lopen parallel aan elkaar.

Montage
Dit kun je het beste met z’n tweeën doen, maar het kan ook alleen met behulp van extra schoren en lijmklemmen. Draai de bijgeleverde moeren op de draadeinden van de poeren. Controleer met een lat en een waterpas of ze allemaal waterpas zijn. Als er afwijkingen tussen de poeren zijn, kun je dat corrigeren door de moeren bij te stellen. Schuif E en F over de draadeinden boven op de moeren van poeren A en B. Zorg dat ze ook verticaal waterpas staan. Plaats balk I tegen E en F, zorg dat de inkepingen uitlijnen en zet vast met lijmklemmen. Controleer of alles haaks is en schroef I aan E en F met vier tellerkopschroeven (140 mm). Plaats ook staanders G en H en ligger K. Vervolgens plaatst u de schuine liggers J en L.  Vervolgens plaats je schuine ligger (J) tegen staanders (F) en (G). Schuine ligger (L) schroef je tegen staanders E en (H).

Schoren
Maak nu de schoren tussen H, K en G. Maak op paal H op 178 centimeter vanaf de onderzijde een markering. In theorie zou het zo moeten zijn dat je een schoring maakt waarbij de lange zijde 79,2 centimeter lang is. Er bestaat een kans dat dit een klein beetje afwijkt; daarom raad ik aan de schoringen op maat te maken. Dit kun je doen door een balkje van 4,5 x 9,4 centimeter te zagen dat iets langer is dan de verwachte 79,2 centimeter en dat aan één zijde al onder een hoek van 45 graden is gezaagd. Dit zet je schuin tegen (H) met de onderzijde tegen de markering aan; vervolgens trek je langs K een lijn op de schoor. Deze zaag je af; dit is de eerste schoor (Q). Schroef deze aan H en K door twee tellerkopschroeven (160 mm) haaks in Q te draaien, ver genoeg in de andere. Het is belangrijk dat de schoef haaks zit vanwege de grote kop. Herhaal dit drie keer voor de schoor bij G en K, die bij E en I en die bij F en I maar maak de markering daar op 135 centimeter hoogte. Dit procedé herhaal je bij de andere schoren, waarbij je dezelfde hoogte aanhoudt als de schoren die er al zitten, voor een strakker geheel. Let op: schoor R is korter dan Q en S is juist een stuk langer.

Dak
Zaag zes balkjes van 16 x 5,6 x 15 centimeter en zaag één hoek schuin af op 45 graden (M). Schroef er drie tegen de buitenzijde van L aan. Zorg dat de middelste M precies in het midden van L zit en de andere twee op 23,3 centimeter vanaf de kopse kanten. Zet ze van binnen naar buiten vast met twee tellerkopschroeven, bovenaan één lange van 220 millimeter en onderaan een kortere van 160 millimeter. Herhaal dit voor J.
Zaag vier balkjes van 4,5 x 9,4 x 300 centimeter (N), leg er twee in het midden op I en K met 87,3 centimeter tussenruimte, laat ze boven en onder precies even ver uitsteken en schroef ze vast met tellerkop schroeven van 8.0 x 160 millimeter lang. Plaats de andere twee N op de uiteinden van M en zet ze vast met drie tellerkopschroeven (160 mm).

Zaag 22 vloerdelen van 300 centimeter lang (O). Begin op het hoogste punt van het dak, de groef met de dakhelling naar beneden wijzend en het mes omhoog. Zaag van de eerste plank het mes af en schroef deze aan de bovenzijde vast met acht schroeven (4.0 x 60 mm RVS). Met een houtje en hamer tik je de volgende plank erin; werk voorzichtig en zorg dat de groef recht blijft. Zaag vervolgens drie latten (2 x 6 centimeter) (P) die je als een lijst tegen de planken aan schroeft met zes schroeven (3.5 x 40 mm) per lat. Laat de planken op de hoeken in elkaar vallen door ze onder 45 graden af te zagen.

Dakleer
Je begint aan de onderzijde van het dak. Neem een rol zelfklevende dakfolie; de bovenzijde is van aluminium en de onderzijde van zelfklevend dakleer met daaroverheen een dunne folie. Trek er 10 centimeter folie vanaf, laat het 10 centimeter naar beneden oversteken en plak de folie tegen de opstaande rand van P aan. Strijk glad, controleer of de folie haaks op het dak ligt en leg de folie onder de rol door zodat je eraan kunt trekken. Nu draai je tegelijkertijd de rol af en trek je aan de folie; doe steeds een klein stukje. Het is de kunst om het glad te houden. Houd tijdens het afrollen in de gaten of de folie nog steeds haaks op het dak ligt. Als je aan het einde van het dak komt knip je de folie langs de bovenrand van P af. Onder aan het dak vouw je het uitstekende stuk folie om het uiteinde van het dak heen; dit voorkomt dat er vocht in de vloerdelen kan trekken. Dit stuk kun je aan de onderzijde vastzetten met een lat.
Laat de volgende strook 10 centimeter overlappen over de vorige, en als je aan de volgende rol begint laat je ook hier 10 centimeter overlappen. Gebruik een profiel met een U-vorm dat precies past (bijvoorbeeld aluminium schuifdeurrail) om over P en de dakfolie heen te zetten. Wat je precies gebruikt is afhankelijk van de dikte van de gebruikte latten.

Nicks tips

Afwijkende houtafmetingen
Wijken de maten van hethout af van de maten in dit artikel? De belangrijkste maten zijn de breedte (16 centimeter) en de hoogte (5,6 centimeter) van de liggers I, J, K en L. Deze maten kun je vervangen door de maten van je eigen hout en dan zou alles alsnog moeten passen. Als ook de maten van de staanders afwijken wordt de rekensom ingewikkelder; reken dan vanuit de centerpunten van de betonpoeren. De lengte van J is de afstand tussen de centerpunten van de betonpoeren plus de dikte van één staander minus tweemaal de breedte van de liggers (in dit voorbeeld 5,6 centimeter).

Vloerdelen vastschroeven
Om de vloerdelen netjes te laten aansluiten en te zorgen dat de planken recht liggen zet je de laatste plank in eerste instantie per balk met één schroef vast aan de meszijde, zodat de groefzijde los blijft. Zo kun je de volgende plank er gemakkelijker in schuiven en vervolgens de vorige plank definitief vastzetten. Houd er rekening mee dat hout moet kunnen uitzetten en krimpen, zet ze dus niet te strak tegen elkaar aan.

Dakfolie
Wees je ervan bewust dat het dakfolie erg kwetsbaar is. Houd scherp gereedschap op veilige afstand, loop absoluut niet op de folie en wees constant alert op wat u doet. Als je schaar of mes gaat plakken van het dakleer en daardoor steeds slechter knipt, kun je deze schoonmaken met wat benzine op een doek.