Hoe kies je de juiste kachel of haard

Een knisperend haardvuur met mooi vlammenspel geeft behaaglijke warmte en gezelligheid aan een druilerige dag. Er zijn talloze opties om jouw huis van een fijne kachel of haard te voorzien. Bepaal welk type past bij jouw woning en leefstijl. Met een goed gekozen kachel kun je decennia vooruit.

Bedenk bij de keuze voor een nieuwe kachel of dit de belangrijkste warmtebron in huis vormt of slechts dient als bijverwarming en sfeermaker. Wanneer de keuze valt voor een kachel met meer vermogen dan past bij de ruimte is het gevolg vaak dat de kachel maar kort of op een te lage stand kan branden. Dit veroorzaakt slechte verbranding, zwarte aanslag en een hogere uitstoot. Kachelspecialist Jeroen Kampshof van De Heide Smid Haarden & Kachels vergelijkt de verbranding met die van een auto: ‘’Als een auto de hele dag in de eerste versnelling draait, is dat ook niet goed voor de motor.’’
Wanneer de kachel alleen voor de sfeer en wat extra warmte wordt gebruikt, dan is een vermogen tot 4 kW in de meeste situaties voldoende. Bij andere omstandigheden wijst Kamphof erop voor het bepalen van het vermogen altijd te overleggen met een specialist. Van belang in dit gesprek is onder meer de isolatiestatus van de woning, het oppervlak én de hoogte van de ruimte en de locatie van de kachel. ‘’De positie is heel bepalend. Het maakt veel verschil of de kachel in een L-kamer in de verste hoek staat of meer centraal in de woning. En bij een hoge nol verspreidt de warmte zich heel anders over de ruimte dan bij een laag plafond.’’

Type kachel of haard

Als je weet hoeveel vermogen je nodig hebt, volgt de keuze voor een type kachel of haard, houtkachels zijn het populairst. Ze geven een aangename stralingswarmte af en zijn relatief goedkoop te stoken, zeker wanneer je eigen hout zaagt en klooft. Binnen de houtkachels is er keus uit verschillende materialen, zoals speksteen, plaatstaal en gietijzer.
Een speksteenkachel is over het algemeen duurder in aanschaf, maar erg geschikt als hoofdverwarming als je veel tijd in huis doorbrengt. De warmte trekt in eerste instantie in de stenen, waardoor het wat langer duurt voor de ruimte helemaal opwarmt, maar de stenen stralen de hitte nadat de kachel is gedoofd nog vele uren uit. ‘’Er zit als het ware een soort accu om de kachel heen die nog lang warmte afgeeft’’, legt Kampshof uit.
Een plaatstalen kachel is juist ideaal wanneer je de ruimte lekker wilt bijwarmen als je thuiskomt van je werk. Deze geeft namelijk snel zijn warmte af.
Een gietijzeren kachel zit er qua eigenschappen tussenin.

Uiteraard speelt smaak ook een rol bij de keuze. Een stalen kachel oogt veelal strak, terwijl een gietijzeren kachel meestal in meer klassieke vormen is gegoten.
Een gashaard is de ideale keuze wanneer je houdt van gemak en daarnaast wil genieten van een vrijwel authentiek houtvuur vlammenspel. Hoewel in een nieuwe woning geen gasaansluiting meer geplaatst mag worden, merkt Kampshof dat gashaarden juist aan populariteit winnen.
Naast deze bekendste kachels behoren ook de pelletkachel, elektrische haard en bio-ethanolhaard tot de mogelijkheden.

De pelletkachel combineert de traditionele uitstraling van een houtkachel met het bedieningsgemak van een gashaard. Het rendement van pelletkachels is hoog, maar de kachel vraagt wel meer onderhoud en heeft een stroomaansluiting nodig.
Een elektrische haard biedt vooral sfeer en gemakt, maar is minder geschikt als echte verwarmingsbron. Kampshof: ‘’Een elektrische kachel geeft maximaal 2kW vermogen af. En waar hout en gas aangename stralingswarmte afgeven, voelt een elektrische haard meer als een warme föhn.’’ De elektrische haard geeft wel een gezellige sfeer en is eenvoudig in gebruik. Je hoeft enkel een stekker in het stopcontact te steken. Zeker in combinatie met zonnepanelen met overcapaciteit op het dak, is deze bijverwarming bijna kosteloos in gebruik.
Net als de elektrische haard heeft ook de bio-ethanolhaard geen rookkanaal nodig. Het is een kwestie van het reservoir vullen met de brandstof en aansteken. Deze haarden zijn milieuvriendelijk en sfeervol, maar ook in dit geval is de warmteopbrengst beperkt.

Installatie

Voor de installatie van een kachel is in Nederland geen vergunning nodig. Wel moeten de rookkanalen en kachelpijpen voldoen aan het Bouwbesluit. Wanneer je voldoet aan alle installatievoorschriften, mag je de kachel zelf bouwen of laten aanleggen. ‘’Je hoeft dus geen toestemming bij de gemeente aan te vragen, maar het is wel verstandig een vakman in te schakelen die alle voorschriften kent’’, adviseert Kampshof. Heb je een rieten dak op jouw huis? Plaats dan bij een kachel met afvoerkanaal door of langs het dak een vonkvanger over je kachelpijp, verzekeraars stellen dit ook verplicht.
 

Vrijstaand of inbouw

De keuze voor een vrijstaande kachel of een inbouwhaard is vooral een kwestie van smaak. Bij een vrijstaand model is vrijwel altijd een deel van het pijpmateriaal zichtbaar, terwijl dit bij een inbouwhaard met schouw als blikvanger volledig is weggewerkt. Heb je een woning gekocht met een traditionele openhaard? Dan kun je kiezen voor een milieuvriendelijkere inzethaard. In een tussenmuur kun je ook een doorkijk- of tunnelhaar plaatsen. Bij deze haard is het vuur vanuit meerdere kamers te bekijken en wordt de warmteverspreiding van de haard verdeeld over verschillende ruimtes.

EcoDesign 2020

Per 1 januari 2020 moeten nieuwe hout- en pelletkachels voldoen aan de Europese EcoDesign normering. Dit label is ontstaan uit een initiatief van de Europese Unie om de schadelijke uitstoot te verminderen. Nieuwe kachels moeten een rendement van minimaal 75 procent hebben en mogen maximaal 40 milligram fijnstof per kubieke meter uitstoten. Dit betekent dat de ouderwetse openhaard met een rendement van ongeveer 10 – 20 procent langzamerhand verdwijnt. Kampshof: ’’Dat zijn eigenlijk natuurvervuilers. Daarin verband je hout op een lage temperatuur, wat leidt tot lager rendement en een hogere uitstoot van fijnstof. Bij de openhaard vliegt de warmte letterlijk door de schoorsteen weg. Alleen de mussen op het dak zitten er dan lekker warm bij…’’