Witjes uit Harlinger klei
Rikus Oswald, directeur van de Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek, toont vier tegeltjes, alle beschilderd met min of meer hetzelfde tafereel. Het enige verschil is hun leeftijd, die varieert van een tot vier eeuwen oud. Opgegraven in Harlingen en stuk voor stuk klassieke voorbeelden van de lokale geschiedenis. Prachtig beschilderde witjes, zoals ze al meer dan vierhonderd jaar in Harlingen gemaakt worden.
De hele reportage over het Harlinger aardewerk lees je in Landleven 9 2014. Maar hier alvast vier weetjes:
- De eeuwenoude manier van werken die de Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek in ere houdt heet majolica of faience. Hierbij wordt geschilderd op een geglazuurde witte ondergrond. De moderne variant waarbij direct op witbakkende klei wordt geschilderd en waarbij het geheel met een transparant glazuur wordt afgewerkt, mag deze naam niet dragen.
- Originele witjes meten 13 x 13 centimeter en hebben in de hoeken gaatjes, sporen van de spijkertjes waarmee de klei in de mal is vastgezet. Rikus: “Rond 1870 zie je de gaatjes verdwijnen. De Engelse tegels van 15 x 15 centimeter, machinaal gemaakt en zonder gaatjes, veroverden toen Europa. Gelukkig gaan de fabrieken in Makkum en Harlingen terug naar de originele fabricagemethode en worden de tegels hier met gaatjes geleverd.”
- In de hoogtijdagen waren er aardewerkfabrieken in onder meer Rotterdam, Delft, Makkum en Harlingen. In 1933 kwam er met de sluiting van de fabriek van de familie Van Hulst in Harlingen een einde aan een eeuwenlange traditie, waarbij 350 jaar kennis en ervaring verdween. Veertig jaar later, in 1972, blies de familie Oswald het historische werk volgens de Nederlandse traditie nieuw leven in door de oprichting van de Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek. Op dit moment is het de enige fabriek in Nederland die geheel op traditionele wijze met de hand witjes, estriken en ander aardewerk vervaardigt.
- Behalve witjes en aardewerken gebruiksvoorwerpen worden er in Harlingen ook authentieke estriken met de hand gemaakt. Deze 2,5 centimeter dikke vloertegels worden eveneens met de hand geglazuurd en rechtop gebakken.
Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek
Doordat het complete proces van tegels bakken tot beschilderen en glazuren in eigen huis gebeurt, is de fabriek in Harlingen in staat alle opdrachten op maat te maken. Elk denkbaar motief, elke afbeelding in welke kleurenpalet dan ook is mogelijk. Rikus: “De techniek mag dan eeuwenoud zijn, de toepassingen zijn aan te passen aan elke wens.” Ook voor het restaureren en complementeren van oude tableaus, borden, schalen enzovoorts kun je in Harlingen terecht.
Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek
Voorstraat 84
8861 BP Harlingen
Tel: 0517 – 41 53 62
