Vlier hoort op het erf
De vlier is een cadeautje van de natuur. Vaak verschijnt hij spontaan op het erf, gebracht door vogels. In bloei, overdekt met grote witte bloemschermen, is de struik een plaatje. En de rijkdom aan donkerrode, bijna zwarte bessen in de nazomer is niet te versmaden.
De vlier (Sambucus nigra) is een inheemse struik, die van nature voorkomt in de ondergroei van bossen. Hij is familie van de kamperfoelie en de Gelderse roos. Je herkent hem aan de holle takken gevuld met zacht merg en de indringende kruidige, niet echt lekkere geur.
De bladparen staan tegenover elkaar aan de tak. Het blad is groot en bestaat uit zo’n vijf afzonderlijke blaadjes langs een bladsteel. Ieder blad is ovaalvormig en heeft een gezaagde rand. Zelfs in de winter is de vlier goed te herkennen.
Op hogere leeftijd krijgt hij een grillige stam gekroond met een sierlijk overhangende parasol. De twijgen zijn bedekt met opvallende wratjes en de donkere verkleuring van de bladaanzet blijft duidelijk herkenbaar.
Bloemen en bessen eetbaar
Vlierstruiken bloeien in mei en juni met grote witte bloemschermen aan de uiteinden van twijgen die in het voorjaar gevormd worden. Een bloeiende vlier oogt sprookjesachtig en de bloemen geuren zoet. Bloemen en bessen zijn eetbaar. Vogels verspreiden de zaden, waardoor de vlier ook regelmatig als solitaire struik opduikt.
De vlier groeit overal, hij is mooi en hoort thuis op het boerenerf. En heel belangrijk: hij is amper ziektegevoelig en heeft weinig last van schadelijke insecten.
7 vliertips
- Meestal verschijnt de vlier vanzelf op het erf. Staat hij op een plek die je niet zint, spit hem dan uit zodra het blad is afgevallen en verzet hem.
- Komt de vlier niet vanzelf? Snoei een tweejarige tak en steek deze twee bladparen diep in de grond. Let er op dat de stek in ieder geval zes weken lang voldoende vocht krijgt. Zaaien kan ook, maar stekken gaat sneller.
- Snoeien kan, maar hoeft niet. Diep snoeien is geen probleem, een vlier kan zelfs in het voorjaar tot op 20 centimeter teruggezet worden.
- Een vlier wordt niet oud, veertig is al een hele leeftijd. Door het dode hout, tot op een gezond bladpaar, uit te snoeien zorg je ervoor dat hij jonge scheuten maakt en langer leeft.
- Door gerichte snoei vanaf jonge leeftijd kun je een boom van de vlier maken. Hierbij is het belangrijk om grond- en stamscheuten regelmatig te snoeien.
- Wil je de bessen plukken, dan is het belangrijk de spreeuwenzwermen in de gaten te houden. Een troep spreeuwen heeft een vlierstruik in een mum van tijd kaal gegeten.
- De bessen kun je beter niet rauw eten, omdat ze licht giftig zijn. Er is likeur van te stoken en vlierbessen kun je prima tot jam koken. Vlierbessenjam is sterk en smakelijk. Kruisbessenjam krijgt een extra pittige smaak door er vlierbessen aan toe te voegen.
